Mooie sport
Iedereen die de paardensport beoefent weet: het is een prachtige en bijzondere sport. En als het goed gaat voelt dat geweldig. Maar…het gaat niet altijd goed. Het voelt niet altijd fijn. Periodes waarin het heel lekker gaat worden soms afgewisseld door periodes dat het minder gaat.
Als er iets niet lukt is het altijd de vraag waarom dat zo is. Waar je binnen andere sporten alleen naar jezelf of je materiaal kunt kijken bij het zoeken naar een oorzaak hebben paardensporters ook nog te maken met hun paard. Uiteraard is een grote dosis zelfreflectie wenselijk, want niet zelden is de ruiter zelf de oorzaak van het probleem… Dat laten we in deze blog dit keer grotendeels liggen, maar is uiteraard van groot belang.
Behalve wijzelf als ruiters en amazones is er die ontzettend belangrijke partner binnen onze sport, het paard! En ook die functioneert niet altijd hetzelfde. Fysieke ongemakken, mentale stress en andere factoren spelen een grote rol bij hun functioneren en welzijn.
Wel of niet iets aan de hand?
Als we even een beetje generaliseren (let wel, dit is enkel om iets duidelijk te maken, niet omdat het echt zo zwart-wit is), dan hebben we twee groepen ruiters/amazones.
- De soort die blijft zoeken naar een fysieke of mentale oorzaak bij het paard als oorzaak voor het niet optimaal presteren en functioneren. De ‘er is iets aan de hand’ groep.
- De soort die vindt dat er vast niks of weinig aan de hand is en dat het paard er ‘gewoon even door moet’. De ‘er is niets aan de hand groep’.
We beginnen met de tweede ‘soort’. Niet zelden hoor ik termen als: ‘hij moet er even door’. Of ‘hij neemt je in de maling’ en ‘hij is gewoon teugelkreupel’. Ik vraag me dan af waar hij doorheen moet, hoe ik dat fysiek voor me moet zien. Moet er iets opgerekt worden, breken, scheuren of iets anders? En de uitspraak over het in de maling nemen valt niet te rijmen met het natuurlijk gedrag van een paard. Zo denkt een paard namelijk niet. En teugelkreupel? In het overgrote deel van de gevallen waarbij men denkt dat dat zo is heeft het paard toch een fysiek probleem. Dat de ruiter van invloed kan zijn staat vast, maar laten we verder kijken.
Fysieke klachten bij het paard
Laat ik daarom een voorbeeld noemen: Een paard met een bewegingsbeperking in de hals zal allicht niet zo fijn inbuigen of nageven. Maar als je hem maar lang genoeg vast houdt, een scherper bit in hangt of met een hulpteugel forceert is de kans groot dat hij toch ‘loslaat’. Niet omdat daarmee die beperking, dat ongemak of eventuele pijn is opgelost, maar omdat het paard uiteindelijk geen andere keuze heeft dan de aangrenzende halsgewrichten dan maar meer te buigen om toch aan de druk te ontkomen. Zo wordt de indruk gewekt dat de methode van de ruiter werkt, maar in werkelijkheid compenseert het paard echter. Hij buigt daar waar het wel kan. Dat hij daarmee andere structuren overbelast, wordt niet meteen duidelijk. Paarden die dit soort oplossingen moeten zoeken omdat niet gekeken wordt naar de echte oorzaak raken geregeld ‘plotseling’ geblesseerd.
Geregeld is dit echter geen pech, maar het resultaat van het niet serieus nemen van eerdere signalen van disfunctioneren. Een paard is een meester in compenseren en zal veel doen om ons tegemoet te komen. Uiteindelijk kan dit echter leiden tot, in dit specifieke geval, bijvoorbeeld ontsteking van de halswervels en/of kreupelheid.
Denk daarom niet te makkelijk dat een paard gewoon niet wil. Blijf nadenken over welk gedrag normaal is voor een paard. Een paard bedenkt niet dat hij rechtsom zijn best voor je wil doen maar linksom niet. Dan is er iets aan de hand. En een paard dat al jaren niet of slecht wil nageven heeft misschien ook al jaren een reden daarvoor.
Onderzoek laten doen
GOED onderzoek is nodig om erachter te komen wat de mogelijke oorzaak is. En dat is geen gemakkelijke opgave. In de praktijk hoor ik wel eens dat men een paard heeft laten nakijken en dat er niets gevonden is. Dat er niets gevonden is wil echter niet zeggen dat er niets aan de hand is.
Om een voorbeeld te noemen: op een röntgenfoto is lang niet alles zichtbaar. Neem de hals: een foto is 2D en wordt van opzij of schuin genomen om zoveel mogelijk in beeld te brengen. Je krijgt echter nooit alles in beeld. Zo kun je de gewrichtsranden van de gewrichten tussen de wervels maar deels beoordelen. En je kunt niks zeggen over eventuele ontstekingen van een gewricht of problemen in de weke delen. Een blokkade of bewegingsbeperking is ook niet zichtbaar. De foto geeft ongetwijfeld wat info, maar zegt niet alles. Zo brengt ieder apparaat iets in beeld van de binnenkant van het paard, waardoor het beeld steeds completer wordt. Denk aan een echo, scintigrafie of CT scan. Maar helemaal compleet is het zelden en pijn en bewegingsbeperkingen zijn niet op beeld te vangen. Om daar meer over te weten heb je een goede fysiotherapeut nodig.
Kies een echte specialist
En dan is er nog de apparatuur. Is die van goede kwaliteit? Is er op de foto of echo te zien wat men wil zien? Is het beeld duidelijk? De verschillen daarin kunnen heel groot zijn.
Vervolgens is de beoordelaar of in dit geval de dierenarts van belang. Een dierenarts heeft lang gestudeerd en weet veel, maar dat maakt hem of haar nog geen specialist op ieder vakgebied. Zie het zo: een huisarts is ook geen orthopeed of cardioloog. Daarvoor zijn vervolgstudies nodig, de juiste apparatuur en ervaring. Kies daarom voor een echte specialist. Voor problemen aan het bewegingsapparaat (benen, wervelkolom en meer) is dat bijvoorbeeld een dierenarts die ook de ISELP opleiding heeft gedaan. Net zo kritisch mag je zijn op de keuze voor een therapeut: hoe is deze geschoold en wat is zijn of haar specialiteit?
‘Pech’ is vaak een gevolg van het negeren van eerdere problemen
Het is dan ook niet gemakkelijk om het goed te doen voor je paard. En het kan ook nog eens een hele kostbare zaak zijn als je moet gaan laten onderzoeken en behandelen. Maar we zijn het aan onze paarden verplicht om hun signalen serieus te nemen. Denk daarom bij een blessure ook niet te gemakkelijk dat het gewoon pech is. In een groot deel van de gevallen is het het resultaat van problemen die er al eerder zaten en genegeerd of gemist zijn. Oók als een paard de blessure niet in de training op lijkt te doen maar in zijn vrije tijd.
Je kunt ook té voorzichtig zijn..
Tegenover de groep ruiters die soms te gemakkelijk voorbij gaat aan mogelijke fysieke problemen bij een paard staat een groep die steeds een excuus lijkt te zoeken voor tegenvallende prestaties of minder fijne ritjes. In sommige gevallen lijkt men liever de oorzaak in het paard te zoeken dan in zichzelf. Niet iedere ruiter is even handig. Het is zelfs zo dat een paard met bepaalde fysieke aandachtspunten (denk aan kissing spines en bepaalde vormen van halsartrose) met een goede ruiter soms prima kan functioneren terwijl datzelfde paard met een andere ruiters steeds weer problemen toont.
Goede training is effectief
Goede training maakt heel veel paarden beter. Ze worden sterker, leniger, ontwikkelen meer balans en coördinatie en worden de beste versie van zichzelf. Soms is het dan ook goed om juist te gaan trainen om uit de vicieuze cirkel van problemen te komen (let wel: als gebleken is dat dit verantwoord is). Wat ook goed is om te weten: een paard dat met de beste bedoelingen bitloos en boomloos recreatief gereden wordt is echt niet altijd beter af dan een hardwerkend sportpaard met regulier tuigage. Alles valt of staat met hoe de training wordt uitgevoerd en welke effect dat heeft op de fysieke en mentale gesteldheid van een paard.
Soms is het dan ook niet verkeerd om een paard enige duidelijkheid te bieden. Hem voorwaartser of juist langzamer te laten lopen dan hij wil. Hem of haar op een rustige manier te laten ervaren dat een andere halshouding een positief effect heeft op het lichaam. Een keer de hand sluiten of wat resoluter doorkomen met het been kan juist bevorderlijk zijn voor het paard, omdat daarmee gezonder lichaamsgebruik kan worden bereikt. Ik heb het uiteraard niet over afdwingen, met de kin op de borst trekken, maar op een eerlijke manier duidelijk zijn gevolgd door ontspanning
In werkelijkheid is het natuurlijk niet zo zwart wit. Veel ruiters zijn soms soort 1 en soms soort 2. Ook ik zoek als amazone geregeld: wanneer vraag ik net even meer en wanneer moet ik toch echt even beter luisteren naar de reactie van mijn paard?
Goed blijven nadenken
Zolang we ons ervan bewust zijn dat een paard goed rijden en managen nooit simpel is en het veel gevoel en inzicht vergt om het juiste te doen voor dat paard zijn we al een heel eind. Ik realiseer me ook dat het verhaal hierboven niet direct heel positief klinkt en dat is niet de bedoeling . Ik weet dat veel ruiters en amazones het echt goed proberen te doen, óók voor hun paard en dat is prijzenswaardig. Ik hoop alleen dat deze blog op sommige momenten net even dat zetje kan geven om nog meer na te denken over dit onderwerp. En dan een zo goed mogelijke keuze te maken.
Laten we ook denken aan de lange termijn en niet gaan voor een ‘quick fix’, een snelle spuit waardoor het paard weer even loopt maar misschien op termijn meer problemen ontwikkelt. Maar laten we ook niet te passief wachten als een paard zorg nodig heeft in de vorm van een specialistisch dierenarts, een fysiotherapeut, gebitsverzorger of bijvoorbeeld zadelpasser. En wees dus heel kritisch op wie je inschakelt. Het is immers sneu als de dienstverlener belangrijke zaken over het hoofd ziet waardoor een probleem bij het paard gemist wordt. Natuurlijk, waar mensen werken worden fouten gemaakt. De consequentie voor een paard is echter dat hij daarna ‘gewoon’ aan het werk moet, waarbij de ruiter zou kunnen veronderstellen dat er niets aan de hand is.
Je weet nooit zeker of je het goed doet en of de diagnose 100% klopt. Laat je echter goed informeren over wat er precies in kaart is gebracht en wat dat betekent. Verdiep jezelf in de materie om het te kunnen begrijpen. En behoud vooral ook een grote dosis gezond verstand en horsemanship. Een paard liegt niet en het is aan ons om zijn signalen zo goed mogelijk te interpreteren! Chapeau aan iedereen die dat iedere dag opnieuw weer probeert zo goed mogelijk te doen 💕.
